Foto: The Roar Fotografie
‘Verdriet is geen ziekte, verdriet is volstrekt normaal, maar er niet met elkaar over kunnen praten, dát maakt ziek, dan gaat de wond etteren. Door afzondering. We begraven ons in onszelf.’ – psychiater Dirk De Wachter.
Het is de week van de eenzaamheid, las ik deze week overal en nergens. Op de valreep heb ik daar ook nog een ei over te leggen. Want ik voel me eigenlijk al heel lang heel eenzaam. De laatste tijd niet meer zo erg. Daarom kan ik er nu over schrijven, wat dan weer tegenstrijdig is, maar ja, zo werkt dat soms.
Verwacht geen brievenbus vol medeleven
Ik heb me de afgelopen twee jaar behoorlijk begraven in mijn eigen verdriet. Althans zo omschrijft psychiater Dirk De Wachter mijn staat van zijn in een interview met Vrij Nederland. Anders dan toen mijn moeder en tante waren overleden, was en is echtscheiden een rouwproces van een heel ander kaliber. Nog minder dan mensen durven vragen naar de pijn en het verdriet bij een overledene, zo geldt dat voor een echtscheiding denk ik times 10.000. ‘t Is bijvoorbeeld niet zo dat je na het tekenen van de papieren een rij aan condoleances en medeleven kunt verwachten. Of een brievenbus vol kaarten waar je een half jaar later nog op kunt teren als je het even niet meer ziet zitten. Uitzonderingen daargelaten.
Terwijl de pijn en het verdriet niet minder heftig zijn. Zeker wanneer er kleine kinderen mee gemoeid zijn. En je elke dag geconfronteerd wordt met de gevolgen van je eigen keuze, omdat je het verdriet niet alleen bij jezelf voelt, maar ook nog eens gespiegeld krijgt vanuit de onvolwassen pure kinderziel. Maar zo lang de maatschappij een echtscheiding als falen blijft zien, een mislukking van partnerschap en het systeem ingericht blijft op de onmogelijkheden en het wantrouwen rondom het uit elkaar gaan, zullen de meeste gezinnen die met een scheiding te maken krijgen in schreeuwende eenzaamheid verkeren. Met alle (extreme) gevolgen van dien.
Panisch op zoek naar intimiteit
In mijn zoektocht naar geborgenheid ging ik op een gegeven moment vrij panisch internetdaten. Terwijl ik totaal niet op zoek was naar een nieuwe relatie. Ik zocht gewoon afleiding, intimiteit vooral, warmte. En geloof me, ik heb een enorm sociaal netwerk. Lieve vrienden, familie en een fijne woonplek. Maar toch. ‘S Avonds onvoorwaardelijk tegen iemand aan kruipen is na bijna twee jaar echtscheiden een groot gemis voor deze ‘kopjesgevende knuffelkont’, zoals ik mijn aanhankelijke zelf een keer omschreef. Uiteindelijk schreeuwt bij iedereen van binnen het verlangen om (aan)geraakt te worden.
Er prikte gelukkig iemand door me heen
Het grappige was wel dat ik op een van die idiote swipe-apps iemand trof die dwars door me heen prikte en zijn vragen (‘Heb je je de afgelopen tijd wel eens eenzaam gevoeld?’ Auw. Bam. Drie dagen lang janken. Jep, ook ongegeneerd op het schoolplein.) er indirect toe leidden dat ik mezelf open durfde te stellen voor het contact en de liefde in mijn directe omgeving. Hulp durfde te vragen. Openen. En ik hield er ook nog eens een hele bijzondere penvriend 2.0 aan over, die virtueel onvoorwaardelijk naar me luisterde, met wie ik deelde wat ik op dat moment niet wilde of kon delen met de mensen om me heen. Want na een lange periode van gecompliceerde rouw plus daarbovenop een echtscheiding, zit klaarblijkelijk niet iedereen meer te wachten op de negatieve spiraal waar je met enige regelmatig weer in belandt.
Zelfliefde versus verbinding
Zelfliefde is de sleutel. Schreeuwt iedereen eindeloos. Nou ik zelfliefde mezelf al een paar jaar wat slagen in de rondte kan ik je vertellen. Maar ik geloof niet dat we aan ons sterfbed voldaan en tevreden terugkijken op ons leven als we tot het einde aan toe onszelf in zelfliefde hebben ondergedompeld. (Net als soloseks trouwens, maar dat onderwerp parkeer ik even voor een ander blogje, vergelijkbaar verhaal als over zelfliefde wel) Nee, het is verbinding waar het om gaat. Echt contact. Psychiater De Wachter blijkt het met me eens te zijn.
‘De zin van het bestaan zit in de zorg voor andermans geluk’, besluit Dirk De Wachter zijn boek De kunst van het ongelukkig zijn. De schrijfster van het interview in Vrij Nederland liep de avond voor het gesprek rond middernacht buiten en stond met open mond te kijken naar ‘de maan die boven een inktzwart meer hing’. ‘ Aan dit geluk kwam gelukkig geen ander te pas’, dacht de schrijfster bij zichzelf en ze vroeg de volgende ochtend aan De Wachter of de zin van het bestaan niet gewoon in het bestáán zit. ‘Wat is bestaan?’ antwoordde hij. ‘Had u de schoonheid kunnen zien als u had geweten hem niet te kunnen delen?’ “Dasein ist Miteinandersein”, citeerde De Wachter Heidegger. ‘En nog betekenisvoller dan het delen van schoonheid, is het delen van de tranen’, vervolgt de Vlaamse psychiater in het interview. ‘Om samen de lastigheden van het leven een plek te geven.’ En:
‘In het contact over verdriet toont zich de echte liefde.’
Dus lieve mensen. Maak contact met elkaar. Lach naar elkaar, huil met elkaar. Omdat samen tranen delen, van het lachen én het huilen, blij maakt. Tranen delen doet verdriet smelten. En daarom heet de Jankfabriek dus de Jankfabriek. Met dank aan Dirk De Wachter, dat hij een boodschap vol bestaansrecht voor de Jankfabriek verkondigt. In een interview waar ik nog veel inspiratie uit kan putten. O en een kaartje sturen aan iemand in of na een echtscheiding, dat zou dus best fijn zijn. Hoeft allemaal niet ingewikkeld. Gewoon een spreekwoordelijk hart onder de riem. Niets moeilijks aan. Of een keertje eten langsbrengen. Maak je iemand blij mee. Al is het maar voor een klein moment.
Workshop Ontvouw Je Rouw
En als je eens voorzichtig wil proberen hoe het is om je rouw te delen, zonder eindeloos erover te lullen, dan kan dat deze winter in de workshop Ontvouw Je Rouw. Voor welke vorm van rouw dan ook. Op zondagavond 19 januari staat de eerstvolgende workshop gepland in De Danswerkplaats in Amersfoort. Meld je aan door een mailtje te sturen aan anouk@dejankfabriek.nl.
